Ticaret şirketlerinin zamanın getirdiği değişikliklere dayanabilmeleri, rekabet ortamına ayak uydurabilmeleri veya mali yapısının güçlendirilmesi amacıyla yapısal değişikliklere girmeleri gerekebilmektedir.
Bu çerçevede ticaret şirketlerinde yapısal değişiklikler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) uyarınca şirketlerin birleşmeleri, bölünmeleri veya tür değiştirmeleri vasıtasıyla gerçekleşebilmektedir.
I. Birleşme
TTK uyarınca birleşme, bir şirketin diğerini devralması veya teknik terimle “devralma şeklinde birleşme” yahut birden fazla şirketin yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri veya teknik terimle “yeni kuruluş şeklinde birleşme” yoluyla gerçekleşmektedir.
Buna göre iki şirketin birleşmesi ekonomik varlıklarının tek bir tüzel kişi kapsamında birleştirmeleri anlamına gelmektedir.
TTK kapsamında düzenlenmiş olan birleşmenin asıl pratik faydası, infisah olan şirketin tasfiye sürecine girmesine gerek kalmaması olarak gösterilmektedir.
Birleşebilme Şartları
TTK hangi tür şirketlerin hangi tür şirketlerle birleşebileceğini düzenlemektedir. Buna göre geçerli birleşmeler kenar başlıklı 137.maddesi uyarınca,
(1) Sermaye şirketleri;
a) Sermaye şirketleriyle,
b) Kooperatiflerle
c) Devralan şirket olmaları şartıyla, kollektif ve komandit şirketlerle;
(2) Şahıs şirketleri;
a) Şahıs şirketleriyle,
b) Devrolunan şirket olmaları şartıyla, sermaye şirketleriyle,
c) Devrolunan şirket olmaları şartıyla, kooperatiflerle;
(3) Kooperatifler;
a) Kooperatiflerle,
b) Sermaye şirketleriyle,
c) Devralan şirket olmaları şartıyla, şahıs şirketleriyle;
Birleşebilmektedirler.
Buna göre TTK birleşmelerle ilgili temel olarak iki yasak öngörmektedir. Bunlar;
1- Anonim veya limited gibi sermaye şirketlerinin devrolunan şirket sıfatı ile kollektif veya komandit gibi şahıs şirketleriyle birleşmesi yasaktır. Sermaye şirketlerinin şahıs şirketleri ile birleşmek istemesi halinde mutlaka devralan olmaları gerekmektedir, ve
2- Kooperatifler şahıs şirketleri ile devrolunan sıfatı ile birleşememektedirler.
Birleşme Sözleşmesi
Birleşme, yazılı olarak yapılmış olan bir sözleşmenin düzenlenmesi ile gerçekleşmektedir. Sözleşmenin birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organlarınca imzalanması ve genel kurulları tarafından onaylanması gerekmektedir.
Birleşme sözleşmesinin ihtiva etmesi zorunlu olan unsurlar TTK’nın 146.maddesinde sayılmaktadır. Buna göre;
a) Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını, hukuki türlerini, merkezlerini; yeni kuruluş yolu ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türünü, ticaret unvanını ve merkezini,
b) Şirket paylarının değişim oranını, öngörülmüşse denkleştirme tutarını; devrolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve haklarına ilişkin açıklamaları,
c) Devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa senedi sahiplerine tanıdığı hakları,
d) Şirket paylarının değiştirilmesinin şeklini,
e) Birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan veya yeni kurulan şirketin bilanço kârına hak kazandığı tarihi ve bu isteme ilişkin bütün özellikleri,
f) Ayrılma akçesinin düzenlenmesi gerekiyorsa bunun düzenlenmesi,
g) Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin devralan şirketin hesabına yapılmış sayılacağı tarihi,
h) Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan özel yararları,
i) Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimlerini içermesi geçerlilik şartıdır.
II. Bölünme
Bir şirketin malvarlığını ve yükümlülüklerini tamamen veya kısmen ayırmak suretiyle tasfiye sürecine gerek olmaksızın yeni kurulan veya mevcut bir sermaye şirketine veya kooperatife devretmesi ve devrin karşılığı olarak devralan şirketin paylarının bölünen şirketin ortaklarına tahsis edilmesi işlemidir.
Bölünme TTK tarafından tam ve kısmi bölünme olarak ikiye ayrılmaktadır.
Tam bölünme sonucunda şirketin tüm malvarlığı bölümlere ayrılmakta ve diğer şirketlere devrolunmaktadır. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap etmektedir. Tam bölünüp devrolunan şirket sona ermekte ve unvanı ticaret sicilinden silinmektedir.
Kısmi bölünmede ise bir şirketin malvarlığının bir veya birden fazla bölümü diğer şirketlere devrolunmaktadır. Bölünen şirketin ortakları, devralan şirketlerin paylarını ve haklarını iktisap etmekte veya bölünen şirket, devredilen malvarlığı bölümlerinin karşılığında devralan şirketlerdeki payları ve hakları elde etmek suretiyle yavru şirketini oluşturmaktadır.
TTK sadece sermaye şirketleri ve kooperatiflerin, sermaye şirketlerine ve kooperatiflere bölünmesini geçerli bölünme olarak kabul etmektedir.
Bölünme Sözleşmesi
TTK, bir şirketin bölünme vasıtasıyla, malvarlığının bölümlerinin var olan şirketlere devretmesini bölünmeye katılan şirketlerin yönetim organları tarafından bir bölünme sözleşmesi yapılamasına bağlı tutmaktadır.
Ancak TTK, bir şirketin bölünme yoluyla malvarlığı bölümlerini yeni kurulacak bir şirkete devretmesi ise yönetim organının düzenleyeceği bir bölünme planına bağlı tutulmaktadır.
Bölünme planı ve bölünme sözleşmesinin yazılı şekilde yapılması ve TTK tarafından belirtilen oranlara uyarak kabul edilmesi gerekmektedir.
Bölünmenin Tescil Edilmesi
Bölünmenin gerekli koşulda onaylanmasını müteakip yönetim organı bölünmenin tescil edilmesini talep etmekle yükümlüdür.
Kısmi bölünme sebebiyle devreden şirketin sermayesi azaltılmış ise buna ilişkin gerçekleştirilmiş olan esas sözleşme değişikliğinin de tescil edilmesi zorunluluktur.
Tam bölünme halinde ise devreden şirketin infisahı ticaret siciline tescil ile birlikte gerçekleşmektedir.
Ticaret siciline tescil ile birlikte bölünme geçerlilik kazanmaktadır.
III. Tür Değiştirme
TTK uyarınca kurulmuş olan belli tipteki şirketler yeni ihtiyaçların hasıl olması neticesinde diğer türdeki şirketlere dönüştürülebilmektedirler.
Tür değiştirmenin pratik faydası ise şirketlerin sadece kabuk değiştirerek, herhangi bir tasfiye işlemine maruz kalmaksızın, ekonomik devamlılığını korumak suretiyle ihtiyaçlarını daha uygun karşılayan şirket türüne dönüşebilmesidir.
Nitekim TTK bir şirketin hukuki şeklini değiştirebileceğini ifade ettikten hemen sonra yeni türe dönüştürülen şirketin eskisinin devamı olduğunu belirtmektedir.
Geçerli Tür Değiştirmeler
TTK, her tür şirketin her tür şirkete dönüşmesine müsaade etmemektedir. TTK tarafından geçerli olduğu belirtilen tür değiştirmeler şu şekilde gösterilmektedir.
a) Bir sermaye şirketi;
i. Başka türde bir sermaye şirketine veya ii. bir kooperatife;
b) Bir kollektif şirket;
i. Bir sermaye şirketine veya ii. Bir kooperatife veya iii. Bir komandit şirkete;
c) Bir komandit şirket;
i. Bir sermaye şirketine veya ii. Bir kooperatife veya iii. Bir kollektif şirkete veya iv. Bir kooperatif bir sermaye şirketine dönüşebilmektedir.
Tür Değiştirmek İçin Yapılması Gerekenler
TTK uyarınca bir şirketin tür değiştirebilmesi için yönetim organının bir tür değiştirme planı hazırlaması gerekmektedir. Bunu takiben yine yönetim organı bir tür değiştirme raporu hazırlamalıdır. Yönetim organının hazırlayacağı bu raporda;
a) Tür değiştirmenin amacı ve sonuçları,
b) Yeni türe ilişkin kuruluş hükümlerinin yerine getirilmiş bulunduğu,
c) Yeni şirket sözleşmesi,
d) Tür değiştirmeden sonra ortakların sahip olacakları paylara dair değişim oranı,
e) Varsa ortaklar ile ilgili olarak tür değiştirmeden kaynaklanan ek ödeme ile diğer kişisel edim yükümlülükleri ve kişisel sorumluluklar,
f) Ortaklar için yeni tür dolayısıyla doğan yükümlülükler hukuki ve ekonomik yönden açıklanması ve gerekçelerinin gösterilmesi zorunludur.
Şirket ortaklarının talep etmeleri halinde şirket belgelerini incelemesi aşamasından sonra karar genel kurula sunulması ve kanunda belirtilen nisaplara uygun olarak kabul edilmesi gerekmektedir.
Genel kurulun tür değiştirme kararını kabul etmesinin ardından yönetim organının tür değiştirmeyi ve yeni şirketin sözleşmesini tescil ettirmesi gerekmektedir. Tescil ile birlikte tür değiştirme geçerlilik kazanmaktadır.
Birleşme, Bölünme veya Tür Değiştirme İşlemlerinden Doğan Sorumluluk
TTK, Birleşme, bölünme veya tür değiştirme işlemlerine herhangi bir şekilde katılmış bulunan bütün kişiler şirketlere, ortaklara ve alacaklılara karşı kusurları ile verdikleri zararlardan sorumludur olduğunu ifade etmektedir.
Şirketler Hukuku hakkında daha fazla bilgi almak ve her türlü sorunuzu iletmek için bize
info@guzeloglu.legal adresinden ulaşabilirsiniz.