6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) uyarınca şirketlerin birleşmesi, şirketlerin malvarlıklarının, en az bir şirketin sona ermesi sonucunu doğuracak şekilde bir bütün haline gelmesidir.
TTK düzenlemelerine göre bir şirketin diğerini devralması veya teknik terimle “devralma şeklinde birleşme” yahut birden fazla şirketin yeni bir şirket içinde bir araya gelmeleri veya teknik terimle “yeni kuruluş şeklinde birleşme” yoluyla gerçekleşmektedir.
Şirketlerin birleşmesi kurumunun pratik faydası ise şirketlerin herhangi bir tasfiye sürecine girmeden tüzel kişiliklerini kaybetmeleri ve yeni bir tüzel kişilik çerçevesinde veya hali hazırda var olan bir tüzel kişilik çerçevesinde birleşebilmeleri olarak gösterilmektedir.
Birleşmeye Uygunluk
TTK şirket birleşmelerini üç sınıfa ayırarak incelemektedir. Buna göre TTK sermaye şirketlerinin, şahıs şirketlerinin ve kooperatiflerin hangi şirketlerle hangi şartlar dahilinde birleşebileceğini belirtmektedir. Geçerli birleşmeler kenar başlıklı 137.maddesi uyarınca
(1) Sermaye şirketleri;
a) Sermaye şirketleriyle,
b) Kooperatiflerle
c) Devralan şirket olmaları şartıyla, kollektif ve komandit şirketlerle;
(2) Şahıs şirketleri;
a) Şahıs şirketleriyle,
b) Devrolunan şirket olmaları şartıyla, sermaye şirketleriyle,
c) Devrolunan şirket olmaları şartıyla, kooperatiflerle;
(3) Kooperatifler;
a) Kooperatiflerle,
b) Sermaye şirketleriyle,
c) Devralan şirket olmaları şartıyla, şahıs şirketleriyle;
Birleşebilmektedirler.
Buna göre TTK birleşmelerle ilgili temel olarak iki yasak öngörmektedir;
- Anonim veya limited gibi sermaye şirketlerinin devrolunan şirket sıfatı ile kollektif veya komandit gibi şahıs şirketleriyle birleşmesi yasaktır. Sermaye şirketlerinin şahıs şirketleri ile birleşmek istemesi halinde mutlaka devralan olmaları gerekmektedir.
- Kooperatifler şahıs şirketleri ile devrolunan sıfatı ile birleşememektedirler.
TTK, Tasfiye hâlindeki şirketlerinde birleşmeye katılabileceğini belirtmektedir. Buna göre tasfiye halindeki bir şirketin malvarlığının dağıtılmasına başlanmamışsa ancak devrolunan şirket olması şartıyla, birleşmeye katılabilmektedir.
Birleşme Sözleşmesi
Birleşme, yazılı olarak yapılmış olan bir sözleşmenin düzenlenmesi ile gerçekleşmektedir. Sözleşmenin birleşmeye katılan şirketlerin yönetim organlarınca imzalanması ve genel kurulları tarafından onaylanması gerekmektedir.
Birleşme sözleşmesinin ihtiva etmesi zorunlu olan unsurlar TTK’nın 146.maddesinde sayılmaktadır. Buna göre;
a) Birleşmeye katılan şirketlerin ticaret unvanlarını, hukuki türlerini, merkezlerini; yeni kuruluş yolu ile birleşme hâlinde, yeni şirketin türünü, ticaret unvanını ve merkezini,
b) Şirket paylarının değişim oranını, öngörülmüşse denkleştirme tutarını; devrolunan şirketin ortaklarının, devralan şirketteki paylarına ve haklarına ilişkin açıklamaları,
c) Devralan şirketin, imtiyazlı ve oydan yoksun payların sahipleriyle intifa senedi sahiplerine tanıdığı hakları,
d) Şirket paylarının değiştirilmesinin şeklini,
e) Birleşmeyle iktisap edilen payların, devralan veya yeni kurulan şirketin bilanço kârına hak kazandığı tarihi ve bu isteme ilişkin bütün özellikleri,
f) Ayrılma akçesinin düzenlenmesi gerekiyorsa bunun düzenlenmesi,
g) Devrolunan şirketin işlem ve eylemlerinin devralan şirketin hesabına yapılmış sayılacağı tarihi,
h) Yönetim organlarına ve yönetici ortaklara tanınan özel yararları,
i) Gereğinde sınırsız sorumlu ortakların isimlerini,
İçermesi birleşme sözleşmeleri için geçerlilik şartı olarak düzenlenmektedir.
Birleşme Halinde Ortaklık Payları ve Hakları
TTK, devrolunan şirket ortaklarının haklarını korumak amaçlı birtakım düzenlemeleri ihtiva etmektedir. Buna göre devrolunan şirketin ortaklarının, mevcut ortaklık paylarını ve haklarını karşılayacak değerde, devralan şirketin payları ve hakları üzerinde istemde bulunma haklarının olduğu TTK’nın 140.maddesinde düzenlenmektedir. Bu istem hakkı, birleşmeye katılan şirketlerin malvarlıklarının değeri, oy haklarının dağılımı ve önem taşıyan diğer hususlar dikkate alınarak hesaplanmaktadır.
Bu çerçevede devrolunan şirketin ortaklarına denkleştirme ödenmesi öngörülebilmektedir. Bu denkleştirme ortaklık paylarının gerçek değerinin onda birini aşmaması gerekmektedir.
Devrolunan şirketin oydan yoksun paylarının bulunması halinde ise bu oya sahip ortaklara aynı değerde, oydan yoksun olan veya olmayan paylar verilebilmektedir.
Devrolunan şirkette mevcut bulunan imtiyazlı hakların karşılığı olarak devralan şirkete eş değerde haklar veya buna uygun bir karşılık verilmesi gerekmektedir.
Devralan şirket, devrolunan şirketin intifa senedi sahiplerine ise eş değerli haklar tanımak veya intifa senetlerini gerçek değeri üzerinden satın almakla yükümlüdür.
Devralma Sürecinde Sermaye Artırımı
Devralma yoluyla birleşmede, devralan şirket, sermayesini, devrolunan şirketin ortaklarının haklarının korunabilmesi için gerekli olan düzeyde, artırmak zorundadır. Bu sermaye artırımı ortaklığın devamının ve alacaklılarının haklarını korumaya hizmet etmektedir.
Birleşme Kararı
TTK uyarınca birleşme sözleşmesinin uygulanabilmesi için, birleşmeye katılan şirketlerin tümünün genel kurulunda birleşme sözleşmesinin onaylanması gerekmektedir.
Genel kurulun tarafından oylanacak birleşme sözleşmesinin onaylanması için kanun nitelikli nisaplar öngörmektedir. Buna göre birleşme sözleşmesi genel kurulda;
a) Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerde, esas veya çıkarılmış sermayenin çoğunluğunu temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan oyların dörtte üçüyle,
b) Bir kooperatif tarafından devralınacak sermaye şirketlerinde, sermayenin çoğunluğunu temsil etmesi şartıyla, genel kurulda mevcut bulunan oyların dörtte üçüyle,
c) Limited şirketlerde, sermayenin en az dörtte üçünü temsil eden paylara sahip bulunmaları şartıyla, tüm ortakların dörtte üçünün oylarıyla,
d) Kooperatiflerde, verilen oyların üçte ikisinin çoğunluğuyla; ana sözleşmede ek ödeme ve başka edim yükümlülükleri ya da sınırsız sorumluluk kabul edilmiş veya bunlar mevcut olup da genişletilmişse kooperatife kayıtlı tüm ortakların dörtte üçünün kararıyla,
e) Kollektif ve komandit şirketlerde oybirliğiyle, (ancak, şirket sözleşmesinde birleşme sözleşmesinin bütün ortakların dörtte üçünün kararıyla onaylanması öngörülebilir.)
Onaylanması gerekmektedir.
Kolaylaştırılmış Birleşme Yöntemi
Kolaylaştırılmış birleşme, sadece sermaye şirketlerinin birleşmeleri için TTK tarafından tanınmış olan bir kurumdur. Bu çerçevede TTK, ilgili şartların sağlanması halinde şirket birleşmelerinin daha az prosedürel işleme tabi olduğu birleşme metodu öngörmektedir.
TTK kolaylaştırılmış birleşmenin tamamen hakimiyet veya yüzde 90 oranında hakimiyet olmak üzere iki farklı durumu düzenlemektedir.
1. Tam hakimiyet halinde kolaylaştırılmış birleşme
a) Devralan sermaye şirketi devrolunan sermaye şirketinin oy hakkı veren bütün paylarına veya
b) Bir şirket ya da bir gerçek kişi veya kanun yahut sözleşme dolayısıyla bağlı bulunan kişi grupları, birleşmeye katılan sermaye şirketlerinin oy hakkı veren tüm paylarına,
Sahip olmaları durumunda birleşme kolaylaştırılmış yöntemle gerçekleşebilmektedir.
2. %90 hakimiyet halinde kolaylaştırılmış birleşme
Devralan sermaye şirketi, devrolunan sermaye şirketinin tüm paylarına değil de oy hakkı veren paylarının en az yüzde doksanına sahipse, azınlıkta kalan pay sahipleri için;
a) Devralan şirkette bu payların denk karşılığı olan paylar verilmesi şirket payları yanında, 141 inci maddeye göre, şirket paylarının gerçek değerinin tam dengi olan nakdî bir karşılık verilmesinin önerilmiş olması ve
b) Birleşme dolayısıyla ek ödeme borcunun veya herhangi bir kişisel edim yükümlülüğünün yahut kişisel sorumluluğun doğmaması,
Birleşme kolaylaştırılmış şekilde gerçekleşebilmektedir.
Şirketler Hukuku hakkında daha fazla bilgi almak ve her türlü sorunuzu iletmek için bize
info@guzeloglu.legal adresinden ulaşabilirsiniz.